Khổng Minh về đến Hớn Trung, kiểm điểm binh mã không hề mất mát.
Sau đó, đòi Vương Bình vào mà trách :
- Ta khiến ngươi đóng ở Nhai Ðình với Mã Tắc, sao không cản nó để thất như vậy ?
Vương Bình thưa :
- Tôi can gián đôi ba phen, xin đắp thành nơi đường xung yếu mà giữ, nhưng Mã Tắc không nghe, nên chia quân cho tôi đóng ở dưới lộ cách đó chừng mười dặm. Vì thế phải thất trận .
Khổng Minh nạt Vương Bình ra , cho đòi Mã Tắc vào.
Mã Tắc trói mình quì trước trướng.
Thấy Mã Tắc, Khổng Minh hét lớn :
- Ta đã dặn dò ngươi, chỗ Nhai Ðình là nơi quan yếu. Sao ngươi dám đem hết tánh mạng để lãnh trách nhiệm, rồi tự ý lộng hành để hư cả việc lớn. Nay trước ba quân, tội ngươi rất trọng, buộc phải xử theo quân pháp .
Nói đoạn, truyền dẫn Mã Tắc ra mà chém .
Mã Tắc than van xin tha.
Khổng Minh thấy vậy cũng động lòng, nhưng vì quân pháp nên Mã Tắc vẫn chịu án tử hình.
Một lát sau võ sĩ đem dâng thủ cấp Mã Tấc dưới thềm.
Khổng Minh vùng khóc rống.
Trương Huynh hỏi :
- Sao Thừa Tướng đã áp dụng đúng quân pháp mà còn khóc .
Khổng Minh đáp :
- Chẳng phải ta không biết , nhưng tiên đế trước khi băng hà người có dặn không nên giao Mã Tắc những việc hệ trọng. Hôm nay, nhớ đến lời dạy mà ta đã làm sai, nên ta khóc.
Ðoạn, Khổng Minh, truyền quân đem thủ cấp đến các dinh, rồi lấy chỉ may vào mình để chôn cất rất trọng hậu. Còn gia quyến của Mã Tắc mỗi tháng đều được cấp dưỡng.
Sau đó, Khổng Minh lại dâng biểu lên Hậu Chúa đại ý tự nhận đã không biết dùng người nên để Nhai Ðình bị thất thủ phải kéo binh về và xin được giáng xuống ba bậc để chịu tội.
Hậu Chúa xem biểu văn rồi nói :
- Việc binh gia thắng bại là thường, sao Thừa Tướng lại tự trách như vậy ?
Phí Vĩ tâu :
- Nay Thừa Tướng bại binh mà tự xét như vậy, thiệt là một cái gương sáng cho triều đình. Ý người muốn lấy mình mà răn kẻ khác. Xin Bệ hạ chớ phụ lòng .
Hậu Chúa cực chẳng đã, bèn hạ chiếu giáng chức Khổng Minh làm hậu Tướng quân, và kiêm nhiệm việc Thừa Tướng.
Rồi sai Phí Vĩ đệ chiếu đến Hớn Trung.
Khi lãnh chiếu, Phí Vĩ sợ Khổng Minh hổ thẹn, nói :
- Ai nấy nghe Thừa Tướng lấy được bốn quận thì mừng lắm .
Khổng Minh cả giận nói :
- Lấy được rồi làm mất thì có ích gì. Nếu lấy điều đó làm mừng thì thật nhục cho tôi .
Phí Vĩ lại nói :
- Nghe Thừa Tướng thâu được Khương Duy ai nấy đêu phục.
Khổng Minh nói :
- Ðược một tướng mà không hoàn thành việc lớn, ấy là kẻ bất tài có chi mà khen. Những kẻ vì nước quên mình đều phải coi thân danh mình đứng sau sự hưng vong của Quốc Gia. Phải biết xét lỗi mình mà răn dè, phải tự mình khắc phục lấy mình mới giúp ích quốc lợi dân được.
Phí Vĩ rất bái phục . Rồi giã từ trở về Thành Ðô.
Còn Khổng Minh lo luyện tập binh mã, dự bị đồ chinh chiến để lo toan công việc ngày sau.
Còn Tư Mã Ý đuổi được binh Thục ra khỏi bờ cõi bèn cùng Ngụy Chúa trở về Lạc Dương.
Tào Tuấn nói :
- Ta xem Thục muốn chiếm Trường An. Sao không thừa dịp này đánh vào Hớn Trung, đặng thâu hồi Lưỡng Xuyên ?
Tư Mã Ý thưa :
- Chưa nên . Vì Trời đang nóng bức rất khó tấn binh. Tôi xin cử Trần Thương đạo khẫu để đắp thành ngăn giữ .
Tào Tuấn hỏi ai :
- Tư Mã Ý thưa :
-Tên Hích Chiêu ở quận Thái Nguyên có sức mạnh hơn người. Người ấy đủ chống với Khổng Minh.
Tào Quăn bèn phong Hích Chiêu làm Trấn Tây Tướng Quân, khiến đến bảo thủ Trần Thương đạo Khẫu.
Ðang bàn bạc bỗng có tin báo Tư Mã đại Ðô Ðốc Dương Châu là Tào Hưu sai người dâng biểu :
- Bên Ðông Ngô có Thái Thú tên Châu Phương, tình nguyện xin dâng quận Phan Dương mà đầu . Lại nói lúc này nên tấn binh đánh Ngô.
Tào Tuấn hỏi, Ý thưa :
- Lời biểu rút có lý. Vậy xin tấn binh đánh Ngô.
Tào Tuấn bèn sai Ý và Giả Quỳ đem binh đến giúp Tào Hưu.
Giả Quỳ nói với Ý :
- Người Ðông Ngô phản phúc thật khó mà tin.
Tư Mã Ý nói :
- Cơ hội tốt không nên bỏ.
Tư Mã Ý, Giả Quỳ và Tào Hưu bèn hiệp nhau chia ra ba đạo.
Tào Hưu đi lấy Huyễn Thành, Giả Quỳ cùng Mãng Lũng đi với Hồ Chất kéo tới Ðồng Quan, còn Tư Mã Ý thẳng đến Dương Lăng.
Tôn Quyền đang ở Võ Xương (Ðồng Quan) bàn luận với chư tướng rằng :
- Tào Hưu thường hay xâm lấn đất đai nên quan Thái Thú Phan Dương làm ra quỉ kế mà dẫn binh Ngụy vào nơi trọng địa để mai phục bắt hắn. Nay binh Ngụy chia làm 3 đạo kéo tới, các khanh có kế chi ?
Cố Ung tâu :
- Xin Chúa Công nên hỏi Lục Bá Ngươn mới được.
Tôn Quyền bèn cho thỉnh Lục Tốn đến.
Lục Tốn thưa :
- Tôi xin lãnh mạng ra cự địch. Lại xin tiến cử thêm Châu Huờn và Toàn Trung .
Tôn quyền bèn phong Châu Huờn làm Tả Ðô Ðốc và Toàn Trung làm Hữu Ðô Ðốc. Sau đó Lục Tốn thống lãnh binh Giang Nam và binh Kinh Châu gồm 70 vạn chia làm 3 đạo. Lại khiến Gia Cát Cẩn giữ chặt Giang Lăng cự với Tư Mã Ý. Còn thảy đều kéo tới Huyễn Thành.
Lúc Tào Hưu đem binh đến Huyễn Thành thì Châu Phương ra tiếp.
Tào Hưu nói :
- Khi được thư của túc hạ, ta đã báo cho Thiên Tử nên ngài đã cử đại binh chia làm 3 đạo mà đánh Giang Ðông. Nếu lấy được Giang Ðông thì công của túc hạ không phải nhỏ. Song lại có kẻ nói túc hạ đa mưu, e lời không ngay .
Châu Phương nghe nói vùng khóc rống mà rằng :
- Tôi tiếc vì không được phơi bày ruột gan để ông thấy lòng trung của tôi. Nếu có tin đồn, ắt là có kẻ ly gián rồi . Nói xong toan rút gươm tự vận, nhưng Tào Hưu can ngăn.
Châu Phương bèn lấy gươm cắt tóc mà rằng :
- Tóc tôi là của cha mẹ tôi để lại, nay cắt đi xin ông rõ lòng tôi .
Lúc ấy có Giả Quỳ đến ra mắt.
Tào Hưu , nói :
- Binh Ðông Ngô ắt sẽ kéo đến Huyễn Thành, còn lời nói của Châu Phương thấy cũng khó tin, xin Ðô Ðốc hãy cẩn trọng .
Tào Hưu cả giận mắng :
- Những kẻ đa nghi sao làm việc lớn được. Ta vừa muốn tấn binh, mi lại can, tội ấy đáng chém . Nói đoạn tước hết binh quyền của Giả Quỳ , cho ở lại giữ trại. Sau đó kéo đại binh đi đánh Ðồng Quan.
Châu Phương nghe Tào Hưu tước quyền Giả Quỳ thì cả mừng mà rằng :
- Tào Hưu mà nghe lời Giả Quỳ thì Ðông Ngô nguy rồi. Bèn cấp báo cho Lục Tốn hay.
Lục Tốn bèn sai Từ Thạnh phục binh tại Thạch Ðình.
Còn Tào Hưu khiến Châu Phương dẫn binh đi trước do đường.
Khi đến Thạch Ðình, Châu Phương nói với Tào Hưu :
- Ở đây có thể đóng binh được .
Tào Hưu nghe theo, đem binh đóng hết nơi đó.
Hôm sau có tin Ðông Ngô đóng binh ở phía trước.
Tào Hưu cả kinh khiến kêu Châu Phương đến hỏi, chẳng dè Châu Phương đã dẫn vài mươi tên quân đi mất rồi.
Tào Hưu than rằng :
- Ta đã lầm kế của Châu Phương rồi ! Bèn khiến Ðại tướng Trương Phổ đem binh đem cự với Từ Thạnh. Hai đàng đánh nhau một trận.
Trương Phổ chống cự không lại trở về báo cho Tào Hưu.
Tào Hưu cả giận nói :
- Ta đã có kế bắt Từ Thạnh như trở tay .
Nói đoạn sai Trương Phổ phục nơi Nam Thạch Ðình , sai Tiết Kiều phục nơi phía Bắc Thạch Ðình, hẹn lúc rạng đông, Tào Hưu sẽ đến đánh, dụ Từ Thạch đến đó, rồi xông ra mà giết. Ðâu đó đều y kế mà hành động.
Ðêm ấy Lục Tốn cũng sai Châu Huờn và Toàn Trung đến mai phục nơi mé núi Thạch Ðình, Tốn thống lãnh đại binh, hễ có lửa hiệu bốc lên thì đốc binh xông vào. Khi Châu Huờn dẫn binh đến sau trại Ngụy thì Trương Phổ không ngờ là binh Ngô bèn đến hỏi chuyện, bị Châu Huờn cho một đao rụng đầu. Binh Ngụy thất kinh vùng chạy.
Còn Toàn Trung đánh Tiết Kiều.
Kiều chống không nổi bỏ chạy.
Châu Hườn, Toàn Trung rượt theo nổi lửa, Lục Tốn thấy lửa hiệu, xua binh kéo tới. Ba đạo binh đánh ép lại, binh Ngụy bị giết như rạ.
Tào Hưu thất kinh chạy dài, nhưng bị Từ Thạnh chận đánh, may nhờ có Giả Quỳ đang trong trại thấy lửa cháy bèn dẫn binh đến cứu.
Tư Mã Ý đóng ở Giang Lăng, khiêu chiến Gia Cát Cẩn.
Cẩn cố thủ không ra đánh, nay nghe Tào Hưu thất trận cũng rút về .
Lục Tốn toàn thắng về ra mắt Tôn Quyền.
Quyền mừng rỡ mở tiệc khao quân.
Lúc đang ăn uống thấy Châu Phương đầu không có tóc thì cười mà rằng :
- Tướng quân tuy mất tóc nhưng nước còn , ấy là cái công rất lớn .
Bèn phong Châu Phương làm Nội Hầu.
Lục Tốn tâu :
- Nay Tào Hưu bại binh, vậy Chúa Công nên viết thơ xúi Khổng Minh tấn binh phạt Ngụy.
Tôn Quyền y kế viết thơ sai đem đi liền.
