Cuối thu thời tiết thật dễ chịu, ta đặt chân tới Nghiệp thành. Đương nhiên là thế, ta sao cũng phải chờ Nghiệp thành có cái ăn rồi mới tới, ta không muốn đến đó ăn dâu tằm (tuy rằng thứ này thỉnh thoảng làm sạch rồi ăn cũng không tồi). Gia nhân ở hiệu thuốc đón ta vào xong, liên tục báo cáo tình hình hơn một năm ở đây, bọn họ thu thập các loại tin tức tình báo, đại đa số đều là chuyện ta đã biết. Chuyện Viên Đàm đi Thanh châu, chuyện Cao Can đi Lương châu, chuyện Viên Hi ở tại U châu vân vân. Ta cười lắc đầu: “Các ngươi lấy được mấy tin tức này, một chút tác dụng cũng không có. Dân chúng đối với Viên Thiệu có oán ghét hay không? Tướng lĩnh của hắn có ai không được trọng dụng? Mưu sĩ của hắn chia rẽ có lớn không? Người trong nhà hắn như thế nào? Bản thân Viên Thiệu thích cái gì? Đó mới là điều ta muốn biết.”
Bọn gia nhân đều thấy xấu hổ, trong đám đó, Hà Lượng trả lời: “Công tử, không phải bọn tiểu nhân không dụng tâm. Nhưng Viên Thiệu không giống người thường, hắn không chào đón những người như chúng ta. Còn nữa, hắn thích những kẻ biết nịnh nọt hắn, tán dương hắn, hắn nghe thấy thật thoải mái. Mấy nhà giàu có ở Nghiệp thành chỉ thích sống xa xỉ, chơi đồ cổ, chơi bời lêu lổng, bọn tiểu nhân không biết, cũng không tham gia.”
Ý? Thích nịnh nọt thật ra rất tốt. Nhà giàu có xa xỉ thối nát, thật ra rất dễ để kiếm tiền. Ừ, xem ra, ở chỗ này ta có thể thực hiện vài thủ đoạn.
Nghĩ đến đây, ta nói: “Các ngươi báo tới hiệu thuốc ở Vô Chung, nhanh chóng đưa thượng đẳng nhân sâm, nhung hươu cùng dược liệu tới đây, mặt khác, đi kiếm ít đồ da chất lượng cao tới. Từ hôm nay trở đi, dùng tất cả mọi thủ đoạn, đem thanh danh của công tử ta tuyên truyền ra ngoài. Thần y cũng được, thần tiên cũng tốt, càng khoác lác càng tốt, ta muốn trong thời gian ngắn nhất gặp được Viên Thiệu. Thích chơi sao? Chúng ta từ từ chơi cho vui.” Gia nhân ngầm hiểu, đi làm mọi việc.
Ta dùng hết khả năng y thuật của mình, cố gắng chữa trị mấy căn bệnh nan y. Mấy bệnh nhỏ thông thường, sẽ không cần bản cô nương xuất thủ. Mấy gia tộc lớn kia, cả ngày sống phóng túng, người mang bệnh cũng nhiều, vừa đúng mắc phải mấy bệnh hư nhược thân thể, rất tiện cho ta làm việc. Cứ một phen giả bộ nói hươu nói vượn, viết ra mấy đơn thuốc có hiệu quả tốt (cho thêm một chút thuốc kích thích ở trong), mấy tên khốn dốt nát, cứ tưởng gặp được thần y, thân thể ốm yếu trong thời gian ngắn đã khá lên. Cho nên, vẻn vẹn mười ngày, tên tuổi của ta đã lan truyền trong Nghiệp thành.
Hôm nay, ta vừa từ một phú gia ở ngoài thành trở về, trong lòng mười phần đắc ý vì lấy được một khoản tiền lớn từ lão nhà giàu khốn kiếp kia, loại việc này ta rất vui vẻ mà làm. Gia nhân trong hiệu thuốc gấp gáp đón ta vào nhà: “Công tử, hôm nay Viên phủ cho người tới hỏi thăm công tử, cậu xem…”
Ý, rốt cục cũng tới: “Ban đầu đừng để ý tới chúng, chờ chúng quay lại hãy nói. Bổn công tử hết sức bận rộn, làm gì có thời gian chơi với mấy vị đại nhân. Đúng rồi, ta bảo các ngươi tìm hiểu tin tức của Điền Phong và Tự Thụ, các ngươi hỏi thăm sao rồi? Người của chúng ta không có cơ hội vào phủ bọn họ sao?”
Gia nhân lắc đầu: “Gia quyến hai người đều ở Nghiệp thành. Nhưng mà, người của chúng ta không có vai vế gì, không tiếp cận được.”
Mấy tên đần độn, ta thở dài: “Ta sai các ngươi tiếp cận hai người đó, là để sau này còn có việc, không phải để lấy tin tình báo. Đặc biệt chú ý người nhà họ có bệnh tật gì không, gợi ý tên ta ra là được, chuyện khác không cần lo.” Tên gia nhân gật đầu.
Ta ở đây hơn mười ngày đã hiểu rõ, Viên Thiệu thật ra cũng không phải sai hoàn toàn. Hắn là con vợ bé trong Viên gia, Viên Thuật từng nói không thừa nhận địa vị hợp pháp của hắn ở Viên Gia. Đối với con người, địa vị vô cùng quan trọng. Hắn không giống Viên Thuật có thể hưởng thụ bóng mát của tổ tông, phải dùng khả năng của mình để được người khác thừa nhận. Viên Thiệu biết rõ nhược điểm xuất thân của mình, cực kỳ chú trọng tu dưỡng bản thân. Đông Hán lấy hiếu trị thiên hạ, Viên Thiệu để tang mẫu thân, túc trực ba năm bên linh cữu, lại quay lại để tang phụ thân, tổng cộng sáu năm, cho nên được xem trọng. Viên Thiệu đi gặp Hứa Tử Tương, bỏ xe ngựa mà một mình đi bộ, chuyện đó cùng chuyện Tào Tháo dùng vũ lực ép buộc Hứa Thiệu mà đánh giá, thật sự quá khác biệt. Viên Thiệu lúc thiếu niên giữ gìn tên tuổi, lấy phẩm hạnh đạo đức để vang danh thiên hạ, vì tương lai nhất hô bá ứng, trở thành minh chủ liên quân thảo Đổng, tạo lập nền tảng chính trị vững chắc.
Viên Thiệu giỏi giao thiệp, kết giao nhiều hào kiệt trong thiên hạ, hắn có bốn “Bôn tẩu chi hữu”: Trương Mạc trong “Bát trù”, Hà Ngung vì bạn bè báo thù, Hứa Du không ngại cứu nước nhà trong cơn nguy khốn, Tú Trác trượng nghĩa, hợp thành năm người. Tục ngữ nói “vật họp theo loài”, bởi vậy có thể thấy rõ hình tượng Viên Thiệu thủa thiếu thời – thanh cao, chính trực, dũng cảm cứu khốn phò nguy, danh tiếng hơn xa con trai trưởng là Viên Thuật. Viên Thuật từng ghen tị nói: “Lũ ngươi không theo ta, mà theo đầy tớ nhà ta ư”. Thiên hạ hào kiệt sao có thể đi theo người không tài không đức? Căn cứ theo hành vi trước sau của hắn, Viên Thiệu khi bắt đầu sự nghiệp thống trị của mình, rất chú trọng nhân tài, người tự nguyện tới quy phục hắn cũng rất nhiều.
Đáng tiếc, Viên Thiệu dùng người lại phạm vào một sai lầm không thể tha thứ, đó là chú trọng thanh danh. Hắn thích những danh sĩ có tiếng tăm, chỉ cần người đó có tiếng tăm hắn sẽ tiếp nhận ngay, không quan tâm tới tài năng thật sự. Làm như vậy, chỉ tỏ ra hắn có thể chiêu hiền đãi sĩ, nhưng không biết dùng người. Kết quả của việc cầu danh, chính là không chú trọng tới những nhân tài thật sự, chẳng hạn như Quách Gia, Tuân Úc, gặp Viên Thiệu rồi đều thấy không đủ để thành đại sự. Người kia nghe nói cũng chẳng phân biệt được tốt xấu, ai nói cũng nghe, kết quả một người cũng không nghe lọt.
Người được trọng dụng dưới tay hắn đều có khả năng nhất định, nhưng lại chưa từng ngừng phân chia phe phái đấu đá nhau. Bởi vì những người này đều là danh sĩ, danh sĩ liền có bộ dáng rất thối, phải thanh cao, phải cần ngươi tôn trọng hắn. Đều là kẻ tự cao tự đại, tất sẽ có tranh chấp. Nhưng Viên Thiệu đại khái cảm thấy như vậy càng tốt, càng có lợi cho hắn, ngấm ngầm đồng ý sự phân tranh đó. Hắn hoàn toàn không biết, đây chính là ngọn nguồn tai họa. Lúc loạn thế với lúc thái bình không giống nhau, một chủ tử thông minh linh hoạt có thể trong thời thái bình lợi dụng đại thần để ngăn chặn thế lực một bên phát triển, đạt được sự cân bằng; nhưng trong loạn thế làm như vậy sẽ khiến mình rơi vào tình trạng bị động, không thể biết rõ ai đúng ai sai, không thể nghe được rõ ràng, là tối kỵ với người làm chủ tử. Cho nên, Quách Gia và Tuân Úc mới coi thường Viên Thiệu.
Thế nhưng trong mắt một số người (bao gồm Khổng đại tiên sinh), Viên Thiệu có ba ưu điểm: thứ nhất, khoan dung nhân ái, thiên hạ đều phục; thứ hai, lâm nguy quyết đoán, trí dũng hơn người; thứ ba, ân đức trải khắp, thiên hạ chịu ân. Ba điểm này là do Tuân Thầm nói, dùng cách nói này khiến Hàn Phức ngoan ngoãn giao nộp Ký châu. Ba ưu điểm lớn này, trên thực tế chính là ba khuyết điểm lớn: thứ nhất, bên ngoài khoan dung bên trong nghi kỵ, lỡ sự bởi khoan; thứ hai, có mưu nhưng không thủ đoạn, thiếu quyết đoán; thứ ba, quá nhiều lễ nghi, làm hỏng chuyện. Cứ nhìn cách Viên Thiệu dùng binh, có khí thế nhưng không biết giả trá, điển hình là tính trước làm sau. Rõ ràng, Viên Thiệu không hề đọc qua Binh pháp Tôn Tử, chí ít cũng là ta thấy như vậy. Hoặc có lẽ, hắn không thích dùng mưu lược chiến thắng kẻ địch, chỉ thích lấy khí thế đè người.
Năm Kiến An thứ hai, Viên Thiệu trong lòng có điểm phiền muộn. Sự phiền lòng này là: Công Tôn Toản từ đầu tới cuối không chịu ra đánh, ở chỗ này giằng co mãi; con trưởng ở Thanh châu phát triển không ngừng, đáng tiếc càng lúc càng khó quản lý, sợ rằng sẽ loạn; tên khốn kiếp Tào Tháo, sau khi rời khỏi mình, tự dưng phát triển nhanh như vậy, đã sắp uy hiếp lại mình, nhưng trước mắt quả thực không lấy đâu ra tay để đối phó Tào Tháo. Mọi chuyện đều làm cho người thấy phiền phức. Kết quả phiền muộn là đau đầu. Mình đau đầu không nói, đứa con yêu quý nhất cũng đang bệnh, thật sự rất phiền muộn. Ngày hôm đó, nghe nói thần y của hiệu thuốc Đức Tường kia đã tới, Viên Thiệu lập tức sai người tìm tới, nhưng gia nhân hồi báo, thần y không có thời gian, phải khám bệnh cho nhiều người. Viên Thiệu sửng sốt một hồi mới phản ứng được, gia nhân khẳng định không nói bảo hắn tới khám bệnh. Ồ, tên thần y này có chút kiêu ngạo.
Lúc gia nhân của Viên Thiệu tìm tới lần nữa, nói rõ ràng mời thần y tới phủ khám bệnh, ta mới bỏ dáng vẻ kiêu ngạo, đi theo hắn tới Viên phủ. Đương nhiên, vẫn còn một chút ngạo khí, không thể lập tức khom lưng quỳ gối chứ? Tuy rằng, ta có ý định này. Viên Thiệu đang mặt mày khổ sở nghe một người nói gì đó. Người này là ai vậy? Ta đang lúc nghi hoặc, Viên Thiệu đã nhìn thấy ta. Lúc này, ta mới cẩn thận đánh giá hắn một chút. Viên Thiệu tuổi gần năm mươi, có điều, thoạt nhìn so với Viên Thuật còn trẻ hơn một chút, hẳn là được chăm nom không tồi, cũng có quan hệ với chuyện hồi trẻ hắn từng đi luyện võ. Hắn đúng là không có bá khí của Tào Tháo, lại có khí chất hòa nhã an nhàn của loại thế gia vọng tộc. Có điều, ánh mắt hắn khi nhìn chăm chú một người, vẫn có lực uy hiếp, khiến người ta không tự nguyện mà tránh đi. Hiện tại ta đang có cảm giác này.
Viên Thiệu mở miệng nói xa xôi: “Ngươi chính là vị thần y kia sao, tuổi quả nhiên không lớn, ngược lại khí thế lại thật lớn.” Ta nghe xong, ý, Viên đại nhân hôm nay tâm tình không tốt lắm. Ta tiến lên cung kính thi lễ (kiểu cách tên gia hỏa này ưa thích): “Đại nhân thứ tội. Tiểu nhân là một đại phu, chỉ có chút hư danh, nhiều người tìm tới cửa. Đại nhân phái người chỉ nói tiểu nhân có thời gian thì tới quý phủ, tiểu nhân hiểu sai ý, cho rằng đại nhân chẳng qua gọi tiểu nhân đến nói một chút, nhưng trong tay còn có mấy người bệnh, cho nên chậm trễ với đại nhân, thật sự là tiểu nhân đáng chết.”
Viên Thiệu thấy ta cung kính như thế, sắc mặt cũng nhẹ đi: “Bỏ đi, không trách ngươi. Ngươi chờ tạm ở bên kia.” Ta dạ thưa trở ra, đứng quy củ ở bên cạnh.
Xem ra, hành động của ta khiến Viên Thiệu rất hài lòng, hắn nhìn liếc ta một cái, nói với người trước mặt: “Ngươi đi nói cho bọn chúng biết, đem người giết đi. Nhớ để ý, đừng để ai biết tin tức Trương Yến và Công Tôn Toản có liên hệ đã tới tai ta. Hừ, tên giặc họ Trương, chờ diệt xong Công Tôn, ta muốn cho hắn biết, đem đại quân bao vây tiễu trừ hắn.”
Ta ở bên cạnh nghĩ thầm, Trương Yến này khiến Viên Thiệu nhức đầu, có thể lợi dụng. Được, xem ra ta phải tới Hắc Sơn.
Người kia đi rồi, Viên Thiệu ngồi xuống uống hai hớp trà rồi mới nhìn ta: “Nghe nói y thuật của ngươi rất cao, là gia truyền hay là theo học sư phụ?”
Ta cẩn thận đi tới trước mặt hắn: “Tiểu nhân được gia truyền. Vốn là thương nhân buôn dược liệu, chẳng qua chữa được một ít bệnh tật, được mọi người xem trọng, thật không dám xưng là thần y.”
Viên Thiệu ừ một tiếng: “Ngươi không cần quá khiến tốn. Có đọc sách không?”
Ta tiếp tục khom người trả lời: “Có đọc. Từ nhỏ phụ thân đã muốn tiểu nhân đọc thuộc sách của bách gia.”
Viên Thiệu cười: “Đại phu đi bán dạo mà cũng cần đọc sách của bách gia sao? Phụ thân ngươi cũng thật thú vị.”
Ta muốn chửi, nhưng không dám: “Chuyện này phụ thân nói, đọc sách sẽ biết lễ, mới có thể hiểu rõ quy củ trên thế gian.”
Viên Thiệu gật đầu: “Nói vậy cũng không sai. Được rồi, ngươi tới bắt mạch đi.”
Ta tiến lên, trước tiên dùng một mảnh khăn lụa khoác lên cổ tay hắn, sau đó mới dùng ba ngón tay bắt mạch. Sự cung kính của ta khiến Viên Thiệu rất thoải mái, hắn hơi hơi gật đầu, ta cũng cười thầm, đây gọi là dò đúng mạch môn hạ đao mới chuẩn. Thân thể Viên Thiệu quả nhiên không tốt lắm, dạ dày không ổn, thận hư, lấy nhiều vợ như vậy, không hư mới lạ.
Một lúc lâu sau, ta mới cẩn thận dè dặt nói: “Đại nhân bệnh cũng không nặng lắm, chỉ là khẩu vị không tốt. Chắc vì gần đây mệt nhọc, đầu có chút đau buốt? Hai bên cổ cảm thấy đau đớn? Có lúc cảm thấy lực bất tòng tâm? “
Viên Thiệu mỉm cười: “Không sai, quả nhiên là y thuật cao minh. Ngươi đi theo ta.” Hắn đứng dậy bước đi. Ta biết, định mang theo ta vào trong khám bệnh cho Viên Thượng, nghe gia nhân nói, tên này đã nằm ở nhà hai ba ngày.
Quả nhiên, vào trong nội phủ, Viên Thiệu nói: “Con út của ta gần đây thân thể không khỏe, ngươi nhìn qua một chút.” Ta thưa dạ đồng ý.
Đợi lúc gặp Viên Thượng, ta liếc mắt một cái đã nhận ra tên tiểu tử này là do tửu sắc quá độ. Có điều, hắn đúng là một công tử bột, thật giống Viên Thiệu. Giả bộ bắt mạch một hồi, ta cười nói: “Công tử không có vấn đề gì lớn, chẳng qua có chút mệt mỏi, trúng gió. Nghỉ ngơi thêm vào ngày, không lui tới những nơi kia nữa, sẽ không có chuyện gì. Tiểu nhân sẽ cho thuốc, công tử uống là được rồi!”
Sắc mặt Viên Thiệu lập tức tốt lên. Vị phu nhân ở bên cạnh cũng vui mừng hết sức, nàng nhìn Viên Thượng nói: “Con đó, đã nói đừng có tới mấy chỗ đó nữa mà không nghe. Lần này ngoan ngoãn ở nhà vài ngày đi.”
Ta cười, rời khỏi phòng, tự kê đơn thuốc. Có lương tâm thầy thuốc, ta không biết dùng y để giết người, cũng sẽ không giúp địch nhân khỏe lại được. Cho Viên Thiệu thêm ít sơn tra là được, kích thích ăn uống, cũng làm mạch máu yếu dần. Lại cho đầu bếp của hắn trong thức ăn cho thêm dấm, hẳn là không sai. Hì hì, cho ngươi ăn thêm ít dấm, gia đình bất hòa càng thêm náo nhiệt.
Liên tục ba ngày, ta tự giác tới khám bệnh cho cha con nhà hắn. Viên Thượng nghỉ ngơi một chút là khỏe lại, Viên Thiệu có lẽ vì con trai không làm sao, tâm tình cũng tốt lên, sơn tra phát huy tác dụng, hôm đó ăn thêm một bát cơm, người kia quả thực cảm thấy y thuật của ta thật giỏi.
Ta cười nói: “Không phải tiểu nhân y thuật tốt, mà là quý thể của đại nhân do trời cao ban tặng, thỉnh thoảng bị bệnh nhẹ, chẳng qua vì trời xanh không chú ý thôi. Có điều, đại nhân, bệnh này chính là ba phần trị bảy phần dưỡng, ngài vẫn nên để ý một chút.”
Viên Thiệu thở dài, không nói lời nào. Ta cười, to gan nói: “Thủ hạ của ngài nhiều người có danh tiếng, ngài sai họ làm bớt chuyện đi, bản thân mình nghỉ nhiều hơn mới tốt! Không thể quá mệt nhọc.”
Viên Thiệu cười cười: “Ngươi không hiểu đâu.” Ta không hiểu? Hì, ta so với ngươi còn hiểu hơn.
Ta cười nịnh bợ: “Đại nhân, tiểu nhân đúng là không hiểu đại sự. Nhưng tiểu nhân thấy, chuyện trị quốc và buôn bán cũng không khác gì nhau. Tiểu nhân làm ăn lớn, cửa hiệu ở mặt tiền nhiều, nếu tự mình quản hết, lại còn không mệt? Cho nên, tiểu nhân sai người dưới làm việc, tiểu nhân chỉ giám sát mà thôi. Chỉ cần kiếm được tiền, không quản bọn họ lăn lộn thế nào.”
Viên Thiệu cười to: “So sánh chuyện buôn bán với quản lý quốc gia, chỉ có loại thương nhân như ngươi mới nói. Vẫn là rất khó.”
Ta hắc hắc cười nói: “Trong mắt tiểu nhân, đúng là rất khó, nhưng trong mắt đại nhân, hẳn là rất đơn giản! Đại nhân chính là nhân trung chi long*. Tiểu nhân ở đây không lâu, nhưng cũng nghe được bên ngoài tán dương đại nhân là người nhân từ uy vũ. Trên dưới không ai không khen ngợi đại nhân khoan hậu anh minh! Nếu đại nhân có thể… Hì, vậy thì bọn tiểu nhân dân đen sẽ có cuộc sống tốt.” Viên Thiệu nghe được, ánh mắt lộ ra vẻ thư thái cực kỳ.
Ta nói xong, hắn nhìn ta cười: “Ừ, đọc nhiều sách, đúng là biết cách nói. Triệu Như, ngươi có nghĩ tới việc làm quan không? Hay là ta cho ngươi một chức quan nhé.”
Ta lập tức khiêm cung cúi đầu trả lời: “Đại nhân cất nhắc, tiểu nhân đương nhiên vui mừng. Nhưng mà, tiểu nhân ngoại trừ buôn bán và khám bệnh, chuyện khác không biết. Vả lại, đại nhân nếu phong tiểu nhân làm quan, sau này nhiều chuyện rất không tiện. Chẳng hạn, ngài không thể tiếp tục chiếu cố cho tiểu nhân. Không thể vì tiểu nhân khiến thanh danh ngài bị tổn hại được! Chờ sau này đại nhân có địa vị cao, tiểu nhân sẽ không đi bán dạo nữa, đặc biệt phục vụ cho đại nhân, ngài cảm thấy thế nào?”
Viên Thiệu nghe được cười to: “Tốt, tốt, tốt. Ta theo ý ngươi. Đúng rồi, ngươi hôm qua tặng cho Lưu thị áo gấm da cáo rất quý phải không?”
Ta cười nói: “Chỉ là một bộ y phục, không đáng mấy tiền, không biết phu nhân có thích không? Ban đầu muốn tìm một bộ trang sức thật đẹp, mới xứng với dung mạo phu nhân, nhưng trong lúc gấp gáp tìm không thấy, miễn cưỡng dùng cái này, mong rằng phu nhân đừng ghét bỏ mới được.”
Viên Thiệu cực kỳ hưởng thụ: “Ừ, ngươi rất biết làm việc.”
Chú thích:
* Nhân trung chi long: rồng giữa đám người.
